Jak wynika z treści art. 43 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Z ważnych powodów każdy z małżonków może domagać się ustalenia, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspónym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnić się powinno także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.
Jak wynika z powyżej zacytowanych przepisów, co do zasady udziały w majątku wspólnym byłych małżonków są równe. Jakby tego było mało, zasada równych udziałów w majątku wspólnym obowiązuje bez względu na stopień, w jakim każde z małżonków przyczyniało się do powstania majątku wspólnego, i bez względu na przyczyny ustania wspólności.
Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Sadu Najwyższego i sądów powszechnych odejście od zasady równości udziałów byłych małżonków możliwe jest jedynie, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, w sposób rażący i uporczywy nie przyczyniał się do powstania bądź powiększenia majątku wspólnego stosownie do swoich sił i możliwości zarobkowych.
Art. 43 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego określa dwie podstawowe przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, które muszą wystąpić łącznie: małżonek musi zgłosić takie żądanie i muszą wystąpić ważne powody takiego żądania; małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego.
Ważnymi powodami, które uzasadniają ustalenia nierównych udziałów w majątku są przede wszystkim względy natury etycznej, które powodują, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego. Czy kwestia winy rozpadu pożycia małżeńskiego ma znaczenie przy ustalaniu nierównych udziałów? Z żadnego przepisu wprost to nie wynika, niemniej w orzecznictwie przyjmuje się, że kwestia winy rozpadu pożycia małżeńskiego nie jest bez znaczenia przy ocenie „ważnych powodów”, dlatego przyjmuje się że art. 43 § 2 k.r.o. nie powinien działać na niekorzyść małżonka, któremu nie można przypisać winy.
